“İçi boş Nazarbayev”

 

Gündəmi zəbt etmiş Qazaxıstan olayı yəqin hamının diqqətindədir. Kimsə bunun spontan olduğunu, kimsə isə xarici dövlətlərin geosiyasi oyunu olduğunu düşünür. Baş verən hadisələrin fonunda eks-prezident Nursultan Nazarbayevin, yəni “Elbaşı”-nın içi boş heykəlinin Taldıkurqan şəhərində aşırdılması elə-belə hal deyil.

Heykəl yıxmaq tarixin bütün dövrlərində məşhur olub. Orta Əsrlərdə də, indi də. Bəzən bunu vandallar edib, bəzən isə nədənsə narazı kütlə. Elə yaxın tarixdə ABŞ-da baş verən “heykəl müharibəsi”ndə nə qədər qurban olub. Dövlətin ən tanınmış şəxsiyyətlərinə quraşdırılmış heykəlləri aşırıblar.

Sanki bu heykəllərin bir lənəti var, heykəl yıxıldıqdan sonra mütləq dəyişiklik baş verir. Məqsədim heykəllərin tarixindən danışmaq deyil, əsas məsələ niyə heykəllərdən sonra xaos baş alıb getməyindədir.

Qayıdaq Nazarbayevə, onun heykəli boş olsa da, cibi həmişə dolu olub. Nazarbayevin yaxşı və ya pis lider olmağına qiymət vermək sadə bir azərbaycanlıya düşməz. Onun qiymətini qazax dostlarımız yaxşı bilir.

Gəlin ilk öncə “mərhum” Qazaxıstan Konstitusiyasından danışaq. Əslində hər hansısa ölkədə baş verənləri anlamaq üçün orada yaşamağa ehtiyac yoxdur, sadəcə o ölkənin konstitusiyasına baxmaq kifayətdir. Qazax xalqı 30 ildən çox müstəqillik tarixinə yalnız 2 prezident sığdıra bilib. Qazaxıstan Konstitusiyasının 41-ci maddəsinə görə prezident 5 illiyinə seçilir. Bəs niyə cəmi 2 prezident olub? Konstitusiyanın 42-ci maddəni diqqət yetirməyinə dəyər.

Maddə 42:

5. Eyni şəxs ardıcıl iki dəfədən artıq Respublika Prezidenti vəzifəsinə seçilə bilməz.

  - Bu məhdudiyyət Qazaxıstan Respublikasının Birinci Prezidentinə şamil edilmir.

Bu maddə Nazarbayevə 30 il hakimiyyətdə olmağa imkan verib. Sonra da özündən xeyli təcrübəsiz, zəif olan Tokayevi öz yerinə gətirib. Onu da yerindən tərpətmək üçün kiçik bir xaos, qiyam bəs edib. İllərlə yaradılan dövlət sistemi kiçik bir qarşıdurmaya davam gətirməyib, xarici orduların ölkəyə müdaxiləsi ilə nəticələndi. Qazaxıstan kimi bir böyük, imkanlı ölkənin dövlətçiliyi faktiki olaraq "sülhməramlıların" əlindədi. 5 dövlətin ordusu gəlib burada qayda-qanuna nəzarət edəcək. Qazax xalqının isə hələlik itirdiyi bir heykəl olub, özü də içi boş heykəl. Hər halda müstəqilliyi itirməkdən daha qorxulu deyil. Dövlət qurub onu başqasına vermək daha təhlükəlidir.  

Rəvan Əziz